ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਇਹ ਮੰਦਿਰ, 8 ਮਹੀਨੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਿਆ

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ : ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਾਵਲ ਤਾਲੁਕਾ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਵਨਾ ਡੈਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪਵਨਾ ਡੈਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਾਘੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹੁਣ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਨਸੂਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੌਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਮੰਦਰ ਪਵਨਾ ਡੈਮ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਵਨਾ ਡੈਮ ਸਾਲ 1965 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।1971 ਵਿੱਚ ਡੈਮ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੰਦਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਵਨਾ ਡੈਮ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਹ ਮੰਦਰ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਪਾਣੀ ਘੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਦੇ ਅੰਤ 'ਚ ਪਾਣੀ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮੰਦਰ ਕਦੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ?

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਰ ਲਗਭਗ 700 ਤੋਂ 800 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੇਮਾਡਪੰਥੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਰ ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਪੱਥਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸ 'ਤੇ ਕੁਝ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵੀ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਪਰ ਸਪਸ਼ਟ ਦਿੱਖ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਇਹ ਮੰਦਰ ਅੱਠ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਡੈਮ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੁੱਬਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਸੇਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਸਾਰੀ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਖੋਲ ਹੀ ਬਚਿਆ ਹੈ। ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਹਿੱਸੇ ਖੰਡਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਚਿਰਾਗ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਅਸੈਂਬਲੀ ਹਾਲ ਹੀ ਬਚਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਤਰੇੜਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਂਕਣ ਸਿੰਧੂਦੁਰਗ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਵਾਘੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਲੋਕ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।